منافقان و بیت‌المال (قرآن)نَفَق، ايجاد سوراخى در زمین است كه راه رهايى داشته باشد -همانند سوراخ موش- پايان يافتن و از بين رفتن. نفاق عبارت است از داخل شدن در شرع و دین از راهى و خروج از آن از راه ديگر، اظهار اسلام با اهل آن و مخفى كردن غير اسلام در درون، ظاهر و باطن متفاوت داشتن، دورویی، ریاکاری. [۴]
فرهنگ بزرگ سخن، ج ۸، ص ۷۸۸۲، «نفاق».
نفاق هم در ایمان است، هم طاعات، هم معاشرت با مردم. نفاق اعمّ از ریا است. در این مقاله آیات مرتبط با منافقان و بیت‌المال معرفی می‌شوند.۱ - نارضایتی از تقسیمبيت المالنارضايتى منافقان عصر بعثت نسبت به نحوه تقسيم بیت المال و صدقات از سوى رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله: وَ مِنْهُمْ مَنْ يَلْمِزُكَ فِي الصَّدَقاتِ فَإِنْ أُعْطُوا مِنْها رَضُوا وَ إِنْ لَمْ يُعْطَوْا مِنْها إِذا هُمْ يَسْخَطُونَ وَ لَوْ أَنَّهُمْ رَضُوا ما آتاهُمُ اللَّهُ وَ رَسُولُهُ وَ قالُوا حَسْبُنَا اللَّهُ سَيُؤْتِينَا اللَّهُ مِنْ فَضْلِهِ وَ رَسُولُهُ إِنَّا إِلَى اللَّهِ راغِبُونَ.و در ميان آنها كسانى هستند كه در (تقسيم) غنائم به تو ايراد مى‌كنند، اگر از آن به آنها بدهند راضى مى‌شوند و اگر ندهند خشم مى‌گيرند (خواه حق آنها باشد يا نه). ولى اگر آنها به آنچه خدا و پيامبرش به آنها مى‌دهد راضى باشند و بگويند خداوند براى ما كافى است و به زودى خدا و رسولش از فضل خود به ما مى‌بخشد ما تنها رضاى او را مى‌طلبيم (اگر چنين كنند به سود آنهاست). ۲ - تفسیر آیاتدر نخستين آيه خداوند به يكى ديگر از حالات منافقان اشاره شده و آن اينكه آنها هرگز راضى به حق خود نيستند، و دائما انتظار دارند از اموال بيت المال و يا منافع عمومى هر چه بيشتر بهره ببرند، خواه مستحق باشند يا نه، دوستی و دشمنی آنها بر محور همين منافع دور مى‌زند، هر كس جيب آنها را پر كند از او راضى هستند و هر كس به خاطر رعايت عدالت حق ديگران را به آنها نبخشد از او ناراضى مى‌شوند. حق و عدالت در قاموس آنها مفهومى ندارد، و اگر داشته باشد عادل كسى است كه هر چه بيشتر به آنها بدهد و ظالم كسى است كه حق ديگران را از آنان باز دارد! و به تعبير ديگر آنها فاقد هر گونه شخصیت اجتماعی هستند و تنها داراى يك شخصیت فردی و در چهار چوبه منافع خويش مى‌باشند، و همه چيز را تنها از اين زاويه مى‌نگرند!. لذا مى‌گويد:" بعضى از آنها در تقسيم صدقات به تو عيب مى‌گيرند" و مى‌گويند عدالت را رعايت نكردى (وَ مِنْهُمْ مَنْ يَلْمِزُكَ فِي الصَّدَقاتِ). اما در حقيقت چنين است كه آنها به منافع خويش مى‌نگرند" اگر سهمى به آنها داده شود راضيند و خوشحال" و تو را مجرى عدالت مى‌دانند هر چند استحقاق نداشته باشند (فَإِنْ أُعْطُوا مِنْها رَضُوا). " اما اگر چيزى از آن به آنها داده نشود خشمگین مى‌شوند" و تو را متهم به بى‌عدالتى مى‌كنند (وَ إِنْ لَمْ يُعْطَوْا مِنْها إِذا هُمْ يَسْخَطُونَ) ۳ - پانویس۴ - منبعمرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۳۱، ص۲۲۱، برگرفته از مقاله «منافقان و بیت‌المال». |